Cảm nhận về nhân vật anh hùng Đam San

Cảm nhận về nhân vật anh hùng Đam San trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây

 ( Trích Đăm Săn-sử thi Tây Nguyên )

I/Mở bài
– Kho tàng văn học dân gian Việt Nam có nhiều sử thi nổi tiếng viết về cuộc đời , số phận chiến công của các tù trưởng anh hùng như Đam San , Đăm Di , Xinh Nhã , …

– Trong số đó , tác phẩm được biết đến rộng rãi hơn cả là sử thi Đăm Săn của người Ê đê ở Tây Nguyên .

– Trong bộ sử thi hào hùng này , đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây ( SGK Ngữ văn 10 ) được đánh giá là phần văn bản đặc sắc , kể lại chiến công đánh thắng tù trưởng Sắt cứu vợ của người anh hùng Đam San .

– Đoạn trích đã xây dựng thành công hình tượng người anh hùng Đăm Săn có vẻ đẹp toàn diện từ ngoại hình , lời nói , hành động đến nhân cách và lí tưởng sống .

II/Thân bài .
1/Giới thiệu chung.
– Sử thi là thể loại thuộc loại hình tự sự dân gian , có quy mô lớn , ngôn ngữ có vần nhịp , hình tượng hào hùng hoành tráng , kể về những biến cố trọng đại của cộng đồng , lưu truyền bằng phương thức hát –kể khan . Sử thi có hai loại là sử thi thần thoại và sử thi anh hùng .
– Sử thi Đam San là sử thi anh hùng tiêu biểu nhất của các dân tộc Tây Nguyên . Tác phẩm đã tái dựng lại đời sống đầy biến động của cộng đồng người Ê đê cổ đại qua hàng loạt những chiến công của người anh hùng Đam San : đánh thắng các tù trưởng Sắt , Kên Kên , mở mang buôn làng , chặt cây Sơmuk , bắt ông Trời phải làm theo mình , chinh phục nữ thần mặt trời , …
– Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây ( SGK Ngữ văn 10 ) nằm ở giữa tác phẩm , kể về chiến công Đam San đánh thắng tù trưởng Sắt cứu vợ, bảo vệ thành công sự ấm no , hòa bình của buôn làng .

– Trong Đoạn trích, Đăm Săn đã tỏ rõ mình là người anh hùng qua việc khiêu chiến , giao chiến trong bốn hiệp , chiến thắng Mtao Mxây, thuyết phục tôi tớ Mtao Mxây theo mình và ăn mừng chiến thắng .

2/ Vẻ đẹp bên ngoài .

– Trước hết , Đăm săn là người có vẻ đẹp ngoại hình hoàn mĩ theo quan niệm của người Ê đê cổ đại . Vẻ đẹp của chàng được miêu tả bằng những mĩ từ trang trọng , giọng điệu sùng kính, thái dộ ngưỡng mộ , tự hào .

– Đam San có giọng nói hào sảng , vang dộng khi ra lệnh cho tôi tớ chuẩn bị lễ vật cúng thần , mời tất cả buôn làng , ra lệnh đánh chiêng trong khắp buôn .

– Chàng có hình dáng phi thường, vạm vỡ, khẻo đẹp , đậm chất tự nhiên Tây Nguyên . Tóc chàng dài thả xuống đầy cái nong hoa ; bắp chân to bằng cây xà ngang , bắp đùi to bằng ống bễ , sức ngang sức voi đực , hơi thở ầm ầm tựa sấm, mắt long lanh như chim ghếch ăn hoa tre .

– Trang phục của chàng oai nghiêm , thể hiện sức mạnh, uy quyền và sự giàu có : ngực quán chéo một tấm mền chiến, khoác tấm áo chiến, có đủ gươm giáo .

– Chàng nhiều của cải, sung túc, có chiêng đống, voi bầy, la nhiều, bạn bè như nêm như xếp, các tù trưởng khác khiêng lễ vật đến kết thân, cả thần linh cũng biết tiếng tăm của chàng .

=>Chàng là niềm tự hào của cả bộ tộc. Vẻ đẹp của chàng hoang dã , gần tự nhiên . Sự giàu có , phồn vinh của chàng cũng là sự hùng mạnh của buôn làng .

3/ Vẻ đẹp nhân cách và lí tưởng sống .
a/Trong cuộc giao chiến

– Tài năng , phẩm chất anh hùng của Đăm Săn thể hiện rõ nhất trong cuộc giao chiến với Mtao Mxây , trong tư thế đối lập hoàn toàn với kẻ thù .

– Mục đích chiến đấu : Đam San chiến dấu với Mtao M xây nhằm mục đích chính đáng là cứu vợ bảo vệ hạnh phúc gia đinh , bảo vệ danh dự cá nhân và cộng đồng , bảo vệ giữ gìn sự bình yên , phồn thịnh của buôn làng .

– Khiêu chiến :

+ Đam San chủ động tự tin khiêu chiến , đến tận chân cầu thang nhà Mtao M xây thách đấu mặc dù kẻ thù có lợi thế đất nhà , giàu có , được trang bị vũ khí tinh xảo , có bề ngoài uy nghi đáng sợ .

+ Đăm Săn khôn ngoan , tỉnh táo dùng lời khích dụ , đe dọa buộc kẻ thù phải rời hang ổ . Chàng ban đầu thách đọ dao , rồi dọa đốt sàn , gọi mỉa mai tù trưởng Sắt là “diêng” ( bạn- nhắc lại việc trước đây tù trưởng Sắt giả vờ kết bạn với Đam San để dò la về chàng ) , tỏ vẻ khinh bỉ không thèm đánh lén kẻ nhát gan Mtao M xây .

+ Sự tự tin , đường hoàng của Đăm Săn đối lập hoàn toàn với thái độ sợ sệt , khoe khoang của tù trưởng Sắt giàu có .

– Giao chiến :

+ Đăm Săn được miêu tả trong thế so sánh với Mtao M xây . Tác giả dân gian thường miêu tả Mtao M xây trước để làm nền tôn vinh tài năng , sức mạnh của Đăm Săn .

+ Cuộc chiến diễn ra trong bốn hiệp . Hiệp 1 , Đăm Săn nhường kể thù múa khiên trước ; hiệp 2 : cả hai cùng múa khiên , Mtao M xây chém trượt Đăm Săn ; hiệp 3 Đăm Săn đớp được miếng trầu của vợ , đam trúng Mtao M xây nhưng hắn không chết ; hiệp 4 : ông Trời mách nước Đăm Săn giết được kẻ thù .

+ Trong cuộc giao chiến , bất cứ lúc nào Đăm Săn cũng tỏ ra chủ động , tự tin , bình tĩnh , dũng mãnh , chiến đấu kiên cường , hành động kiên quyết .

+ Chàng múa khiên rất khỏe , đẹp , nhanh : một lần xốc tới vượt một đồi tranh , một lần xốc tới vượt một đồi lồ ô , vun vút qua phía đông , phía tây ; múa khiên như gió bão gió lốc , khiến chòi lẫm đổ lăn lóc , cây cối chết rụi , khiến ba lần quả núi rạn nứt , ba đồi tranh bật rễ bay tung .

+ Đăm Săn trong trận chiến luôn nhận được sự giúp đỡ của con người và thần thánh . Người vợ ném cho Đăm Săn miếng trầu khiến chàng tăng sức mạnh , ông trời mách kế dùng chày mòn ném vào vành tai đối phương giúp chàng tiêu diệt kẻ thù .

+ Đam San kiên quyết , dứt khoát tiêu diệt đến cùng kẻ thù , không tha thứ cho kẻ cướp vợ , phá buôn làng cho dù hắn hèn nhát kêu xin .

+ Trái hẳn với Đăm Săn , Mtao Mxây rất kém cói , hèn nhát . Lúc đầu hắn huyênh hoang tự nhận mình là học trò của thần Rồng ,là tướng quen đi xéo nát đất thiên hạ nhưng khi giao chiến thì hắn múa khiên lạch xạch như quả mướp khô , được nhường đánh trước thì đâm trượt Đăm Săn , khi yếu thế thì chạy trốn quanh chuồng lợn , chuồng trâu , khi bị thua thì cầu xin giữ lại tính mạng .

=>Trong đoạn giao chiến , Đăm Săn hiện lên là người anh hùng tài giỏi , quả cảm , giàu tinh thần thượng võ , Đăm Săn chính là kết tinh sức mạnh ,vể đẹp, ý chí , khát vọng của cả cộng đồng .Ngôn ngữ tả hành động chiến đấu của Đăm Săn giàu nhịp điệu , hình ảnh , chất thơ , sử dụng nhiều phép so sánh cường điệu , liệt kê trùng điệp dày đặc .

b/ Với tôi tớ của Mtao M xây.

– Sau khi chiến thắng , Đăm Săn không tiến hành giết chóc đẫm máu mà thuyết phục , kêu goi tôi tớ của Mtao m xây theo chàng . Thái độ kêu gọi của chàng rất nhiệt thành , tận tình , vồn vã , thuyết phục ba lần , chàng trực tiếp đến gõ cửa từng nhà để kêu gọi .

– Lời kêu gọi thể hiện l‎ tưởng anh hùng của Đăm Săn : thống nhất các buôn làng , khát vọng hòa bình , phồn vinh , giàu mạnh , thống nhất lợi ích cá nhân chàng và lợi ích của cả buôn làng .

– Đáp lại lời kêu gọi của Đăm Săn , tôi tớ của Mtao M xây nô nức đem theo của cải về với chàng . Điều đó thể hiện uy tín của Đăm Săn với cộng đồng , khát vọng hòa bình , giàu mạnh của chàng phù hợp với nguyện vọng chung của dân làng cũng như người Ê đê cổ đại .

III/ Kết bài. 

– Đoạn trích ca ngợi người anh hùng Đăm Săn có sức mạnh phi thường, trọng danh dự, sống có lí tưởng, chiến đấu quả cảm anh dũng, bảo vệ hạnh phúc gia đình gắn với bảo vệ sự bình yên, phồn thịnh của bộ tộc .

– Đoạn trích có ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, chất thơ, nhạc điệu, lời kể hấp dẫn qua chiến công của Đăm Săn đã làm sống lại quá khứ hào hùng của người Ê đê .