Bài 22: Đoàn thuyền đánh cá

ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ

Huy Cận

I. Tìm hiểu chung về văn bản

1. Tác giả 

– Tên thật : Cù Huy Cận

– Gia đình nhà nho

– Quê : Nghệ Tĩnh.

– Là nhà thơ lớn của phong trào thơ mới

2. Một số tác phẩm chính

– Lửa thiêng, 1940

– Trời mỗi ngày mỗi sáng, 1958.

– Đất nở hoa, 1960.

-Hai bàn tay em, 1967.

– Bài ca cuộc đời, 1963.

– Gieo hạt, 1984.

– Ngày hằng sống ngày thơ, 1975.

– Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá được sáng tác ngày 4-10-1958 ở Quảng Ninh, in trong tập “Trời mỗi ngày lại sáng”.

Xuân Diệu nói: “món quà đặc biệt vùng mỏ Hồng Gai Cẩm Phả cho vừa túi thơ của Huy Cận là bài Đoàn thuyền đánh cá”.

3. Bố cục

Bài thơ có thể chia làm 3 phần

Khổ 1-2: Cảnh ra khơi.

Khổ 3-6: Cảnh đoàn thuyền đánh cá.

Khổ 7: Cảnh trở về.

II. Tìm hiểu tác phẩm

1. Cảnh ra khơi

– Khung cảnh hoàng hôn trên biển vừa diễm lệ vừa hùng vĩ đầy sức sống.

Mặt trời xuống biển như hòn lửa

Sóng đã cài then đêm sập cửa

– Nghệ thuật so sánh nhân hoá: vũ trụ như một căn nhà khổng lồ bước vào trạng thái nghỉ ngơi.

– Có sự đối lập giữa vũ trụ và con người: Vũ trụ nghỉ ngơi >< con người lao động.

Sóng cài then đêm sập cửa… lại ra khơi (vần trắc thanh trắc>< vần bằng thanh bằng)

Khí thế của những con người ra khơi đánh cá mạnh mẽ tươi vui, lạc quan, yêu lao động.

Diễn tả niềm vui yêu đời, yêu lao động, yêu cuộc sống tự do, tiếng hát của những con người làm chủ quê hương giàu đẹp.

2. Cảnh đánh cá

– Khung cảnh: vầng trăng, mây cao, biển bằng…

Các loại cá: các nhụ, cá chim, cá dé…

* Khung cảnh biển đêm: thoáng đãng lấp lánh, ánh sáng đẹp, vẻ đẹp lãng mạn kỳ ảo của biển khơi.

– Nhà thơ đã tưởng tượng ngược lại, bóng sao lùa nước Hạ Long làm nên tiếng thở của đêm, một sự sáng tạo nghệ thuật – biển đẹp màu sắc lấp lánh: hồng trắng, vàng chéo, vảy bạc, đuôi vàng loé rạng đông.

– Thuyền lái gió… dò bụng biển…dàn đan thế trận.

– Gõ thuyền có nhịp trăng cao, kéo xoăn tay… chùm cá nặng.

Cảnh lao động với khí thế sôi nổi, hào hứng, khẩn trương, hăng say.

Tinh thần sảng khoái ung dung, lạc qua, yêu biển, yêu lao động.

– Âm hưởng của tiếng hát là âm hưởng chủ đạo, niềm yêu say mê cuộc sống, yêu biển, yêu quê hương, yêu lao động.

– Nhịp điệu khoẻ, đa dạng, cách gieo vần biến hoá, sự tưởng tượng phong phú, bút pháp lãng mạn.

3. Cảnh trở về (khổ cuối)

– Câu hát căng buồm

– Đoàn thuyền chạy đua

– Mặt trời đội biển

– Mắt cá huy hoàng…

Cảnh kỳ vĩ, hào hùng, khắc hoạ đậm nét vẻ đẹp khoẻ mạnh và thành quả lao động của người dân miền biển.

– Ra đi hoàng hôn, vũ trụ vào trạng thái nghỉ ngơi.

– Sau một đêm lao động miệt mài, họ trở về trong cảnh bình minh, mặt trời bừng sáng nhô màu mới, hình ảnh mặt trời cuối bài thơ là hình ảnh mặt trời rực rỡ với muôn triệu mặt trời nhỏ lấp lánh trên thuyền: Một cảnh tượng huy hoàng của thiên nhiên và lao động.

III. Tổng kết.

1. Về nghệ thuật

Nghệ thuật: bài thơ được viết trong không khí phơi phới, phấn khởi của những con người lao động với bút pháp lãng mạn, khí thế tưng bừng của cuộc sống mới tạo cho bài thơ một vẻ đẹp hoành tráng mơ mộng.

2. Về nội dung

Ca ngợi sự giàu đẹp của biển, sự giàu đẹp trong tâm hồn của những người lao động mới, phơi phới tin yêu cuộc sống mới, ngày đêm chạy đua với thời gian để cống hiến, để xây dựng, họ là những con người đáng yêu.

IV. Luyện tập

• Phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá
• Soạn bài: Đoàn thuyền đánh cá- Huy Cận
• Vẽ đẹp và sức mạnh của con người trong Đoàn thuyền đánh cá
• Cảm nhận về 2 khổ thơ cuối bài Đoàn thuyền đánh cá