Bài 5: Phong trào CM 1930 -1931 và Cuộc đấu tranh 1932 – 1935

Hoàng Minh Thiện Leave a Comment
Lượt xem ( 2024): 322
BÀI 5: PHONG TRÀO CÁCH MẠNG 1930 – 1931 VÀ CUỘC ĐẤU TRANH PHỤC HỒI LỰC LƯỢNG CÁCH MẠNG
1932 – 1935
1. Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1933 và những tác động của nó đối với xã hội Việt Nam
Trong giai đoạn 1929 – 1933, các nước tư bản chủ nghĩa nói chung và đế quốc Pháp nói riêng lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh tế nặng nề. Cuộc khủng hoảng đã tác động trực tiếp đến nền kinh tế Việt Nam:

+ Thực dân Pháp rút vốn đầu tư ở Đông Dương về các ngân hàng Pháp và dùng ngân sách Đông Dương để hỗ trợ cho tư bản Pháp => Sản xuất công nghiệp ở Việt Nam bị thiếu vốn dẫn đến đình trệ.
+ Lúa gạo trên thị trường thế giới bị mất giá làm cho lúa gạo Việt Nam không xuất khẩu được => Ruộng đất bị bỏ hoang.
Hậu quả là nền kinh tế Việt Nam lâm vào tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng; Ruộng đất bỏ hoang, công nghiệp suy sụp, xuất khẩu đình đốn…, làm cho đời sống của đại bộ phận nhân dân Việt Nam lâm vào cảnh khốn cùng:
§ Công nhân thất nghiệp ngày càng đông, số người có việc làm thì tiền lương bị giảm từ 30 đến 50%.
§ Nông dân tiếp tục bị bần cùng hoá và phá sản trên quy mô lớn.
§ Tiểu tư sản lâm vào cảnh điêu đứng: Nhà buôn nhỏ đóng cửa, viên chức bị sa thải, học sinh, sinh viên ra trường bị thất nghiệp.
§ Một bộ phận lớn tư sản dân tộc lâm vào cảnh khó khăn do không thể buôn bán và sản xuất.
Thêm vào đó, thực dân Pháp còn tăng sưu thế lên gấp 2, 3 lần và đẩy mạnh chính sách khủng bố trắng hòng dập tắt phong trào cách mạng Việt Nam… làm cho cuộc sống của người dân lao động khốn khổ đến tột cùng.
 
2. Phong trào cách mạng 1930 – 1931 với đỉnh cao Xô Viết Nghệ – Tĩnh
2.1. Phong trào đấu tranh trong cả nước nửa đầu năm 1930
Trong bối cảnh mâu thuẫn của dân tộc Việt Nam đối với thực dân Pháp và tay sai đang trở nên gay gắt như vậy, Đảng Cộng Sản Việt Nam vừa mới ra đời (3/2/1930) đã nhanh chóng nắm bắt tình hình và kịp thời lãnh đạo giai cấp công – nông cùng người dân lao động vùng lên đấu tranh chống đế quốc, phong kiến.
Sự lãnh đạo kịp thời của Đảng đã làm bùng lên cao trào cách mạng trong năm 1930 – 1931 trên khắp cả ba miền Bắc – Trung – Nam:
+ Từ tháng 2 đến tháng 4/1930, 3000 công nhân đồn điền Phú Riềng, 4000 công nhân nhà máy sợi Nam Định bãi công. Sau đó là những cuộc bãi công của công nhân nhà máy diêm – cưa Bến Thủy, xi măng Hải Phòng, dầu Nhà Bè, đồn điền Dầu Tiếng… Đồng thời, nông dân ở Hà Nam, Thái Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh… cũng biểu tình.
+ Trong ngày Quốc tế lao động 1/5/1930, công nông và dân chúng Việt Nam từ thành thị đến nông thôn khắp cả ba miền đất nước đã tiến hành bãi công, tuần hành và biểu tình dưới sự lãnh đạo của Đảng.
+ Sau ngày 1/5/1930, làn sóng đấu tranh tiếp tục dâng cao; trong tháng 5/1930, cả nước có 16 cuộc đấu tranh của công nhân, 34 cuộc của nông dân, 4 cuộc của học sinh và dân nghèo thành thị.
 
2.2. Phong trào đấu tranh mạnh mẽ ở Nghệ – Tĩnh
Nhân ngày Quốc tế lao động 1/5/1930, Đảng bộ Đảng cộng sản Việt Nam tại Nghệ An đã lãnh đạo công nhân nhà máy diêm, cưa Bến Thủy cùng hàng ngàn nông dân các vùng lân cận thị xã Vinh rầm rộ biểu tình thị uy, giương cao cờ đỏ Búa liềm và các khẩu hiệu đòi tăng lương, giảm giờ làm, giảm sưu thuế, Ban hành luật lao động, chống khủng bố chính trị…
Thực dân Pháp đã xã súng vào đoàn người biểu tình, làm 7 người chết, 18 người bị thương và chúng bắt hơn 100 người.
Cũng trong ngày 01/5/1930, 3000 nông dân huyện Thanh Chương biểu tình, phá đồn điền Kí Viện, cắm cờ Búa liềm trên nóc nhà, lấy ruộng đất chia cho nông dân. Thực dân Pháp đàn áp làm 18 người chết và 30 người bị thương.
Ngày 1/8/1930, tổng bãi công của toàn thể công nhân khu công nghiệp Vinh – Bến Thủy nhân ngày Quốc tế chống chiến tranh đế quốc nổ ra.
Sau ngày 1/8/1930, nhiều vùng nông thôn Nghệ – Tĩnh đã nổ ra những cuộc đấu tranh trên quy mô lớn dưới hình thức biểu tình có vũ trang tự vệ của nông dân. Tiêu biểu như nông dân huyện Nam Đàn, Thanh Chương, Can Lộc…
Ngày 12/9/1930, phong trào được đẩy lên giai đoạn đỉnh cao khi 2 vạn người ở Hưng Nguyên (Nghệ An) đã biểu tình hưởng ứng cuộc đấu tranh của nông dân các huyện và cuộc bãi công của công nhân Vinh.
Pháp đã cho máy bay ném bom làm 217 người chết và 125 người bị thương.
Hành động khủng bố của Pháp như thêm dầu vào lửa, nông dân huyện Thanh Chương, Diễn Châu (Nghệ An) và Hương Sơn (Hà Tĩnh) đã khởi nghĩa vũ trang, công nhân Vinh – Bến Thủy đã bãi công trong suốt tháng 9 và 10 năm 1930.
Trước khí thế đấu tranh mạnh mẽ đó, chính quyền thực dân và phong kiến tay sai ở nhiều huyện bị tê liệt, tan rã. Các tổ chức Đảng ở địa phương đã lãnh đạo quần chúng bầu ra Ban chấp hành Nông hội xã hoạt động theo kiểu các tổ chức Xô Viết.
 
2.3. Tổ chức và hoạt động của chính quyền Xô Viết Nghệ – Tĩnh
Sau khi được thành lập, các chính quyền Xô Viết đã tiến hành nhiều biện pháp nhằm đem lại lợi ích cho nhân dân:
§ Về kinh tế: Chia ruộng đất cho nông dân, bắt địa chủ giảm tô, xoá nợ, bãi bỏ các thứ thuế của đế quốc, phong kiến.
§ Về chính trị: Thực hiện các quyền tự do dân chủ, lập các tổ chức quần chúng như: hội tương tế, công hội, hội phụ nữ giải phóng…tiến hành các cuộc mittinh, hội nghị để tuyên truyền, giáo dục quần chúng.
§ Về quân sự: Lập những đội tự vệ vũ trang ở các vùng. 
§ Về xã hội: Bài trừ mê tín dị đoan và các hủ tục, khuyến khích nhân dân học chữ quốc ngữ nhằm xây dựng đời sống mới.
Chính quyền Xô Viết Nghệ – Tĩnh duy trì 4 – 5 tháng thì bị thực dân Pháp và tay sai đàn áp. Tuy chỉ tồn tại ở một số xã trong vòng 4, 5 tháng, nhưng hoạt động của của chính quyền Xô Viết Nghệ – Tĩnh đã thể hiện được bản chất cách mạng của một chính quyền công nông.
 
2.4. Ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm
Đây là một sự kiện lịch sử trọng đại trong lịch sử cách mạng Việt Nam, nó đã giáng một đòn mạnh mẽ và quyết liệt vào bè lũ đế quốc và phong kiến tay sai.
Phong trào đã cho thấy rằng: dưới sự lãnh đạo của Đảng, nếu giai cấp công nhân và nông dân đoàn kết với các tầng lớp nhân dân khác thì hoàn toàn có khả năng lật đổ nền thống trị của đế quốc và phong kiến.
Phong trào Xô Viết Nghệ – Tĩnh đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm về phân hoá kẻ thù, giành và bảo vệ chính quyền.
Đây là cuộc diễn tập đầu tiên của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng, chuẩn bị cho thắng lợi của Cách mạng tháng Tám sau này.
 
3. Chính sách khủng bố trắng của đế quốc Pháp và quá trình phục hồi lực lượng cách mạng 1931 – 1935
Cuối năm 1931, Pháp đã thi hành chính sách khủng bố trắng, thẳng tay đàn áp, làm cho lực lượng cách mạng Việt Nam bị tổn thất nặng nề:
+ Hàng ngàn chiến sĩ cộng sản, hàng vạn người yêu nước bị bắt; bị giết hoặc tù đày.
+ Các cơ quan lãnh đạo của Đảng từ trung ương đến địa phương lần lượt bị phá vỡ.
->Phong trào cách mạng tạm thời lắng xuống.
Mặc dù bị khủng bố ác liệt, các đảng viên cộng sản yêu nước vẫn tìm cách nối lại liên lạc để gây dựng lại lực lượng cách mạng:
+ Các đảng viên trong tù tìm cách liên lạc với nhau và bắt liên lạc với bên ngoài để hoạt động.
+ Số đảng viên còn lại bên ngoài bí mật tìm cách gầy dựng lại các tổ chức cơ sở của Đảng.
Đến cuối năm 1934 đầu 1935, hệ thống tổ chức Đảng trong nước đã được khôi phục:
+ Các xứ ủy Bắc kỳ, Trung kỳ, Nam kỳ được lập lại. 
+ Các đoàn thể như công hội, nông hội…cũng được lập lại.
+ Đến tháng 03/1935, Đại hội lần thứ nhất của Đảng đã họp ở Macao (Trung Quốc) chuẩn bị cho một thời kì đấu tranh mới.

Câu hỏi và bài tập:

1. Sự ra đời và hoạt động của chính quyền Xô Viết – Nghệ Tỉnh 1930. (Đề thi tuyển sinh Đại học Công Đoàn năm 1999)
2. Em có nhận xét gì về quy mô, lực lượng tham gia và hình thức đấu tranh của cao trào cách mạng 1930 – 1931?