Lựa chọn trật tự từ trong câu

 Bài 1:

Câu 1: Mục đích của việc chọn trật tự từ trong câu là gì ?

A. Thể hiện tài năng của người nói.

B. Làm cho câu trở nên sinh động và thu hút hơn.

C. Thể hiện quan niệm của người nói về sự việc được nói đến trong câu.

D. Làm cho sự việc được nói đến trong câu trở nên dễ hiểu hơn.

Câu 2: Hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong câu thơ “ Xanh xanh bãi mía bờ dâu “ (Hoàng Cầm, Bên kia sông Đuống ) là gì?

A. Nhằm miêu tả vẻ đẹp của bãi mía bờ dâu.

B. Nhằm nhấn mạnh màu xanh tràn đầy sức sống của bãi mía bờ dâu.

C. Nhằm giúp người đọc hình dung ra màu sắc của bãi mía bờ dâu.

D. Cả A, B, C đều sai.

Câu 3: Nối các câu ở cột A với các hiệu quả diễn đạt của trật tự tư tưởng ứng ở cột B.

Câu 4. Trật tự từ của câu nào nhấn mạnh đặc điểm của sự vật được nói đến ?

A. Sen tàn cúc lại nở hoa ( Nguyễn Du )

B. Những buổi trưa hè nắng to ( Tô hoài ).

C. Lác đác bên sông chợ mấy nhà ( Bà Huyện Thanh Quan).

D. Tràng thở đánh phào một cái, ngực nhẹ hẳn đi ( Kim Lân).

Câu 5: Trật tự của dòng thơ nào góp phần tạo nên tính nhạc?

A. Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong – Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp. (Hoàng Cầm ).

B. Con lại về quê mẹ nuôi xưa – Một buổi trưa nắng dài bãi cát. ( Tố Hữu).

C. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối – Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan. ( Thế Lữ).

D. Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm – Heo hút cồn mây súng ngửi trời ( Quang Dũng).

Câu 6: Cho câu văn: “ Nhanh như cắt,  chị Dậu nắm ngay được gậy của hắn ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn). Cách thay đổi vị trí cụm từ “ Nhanh như cắt “ nào dưới đây làm biến đổi ý nghĩa của câu văn trên nhiều nhất.

A. Chị Dậu nhanh như cắt nắm ngay được gậy của hắn.

B. Chị Dậu nắm nhanh như cắt gậy của hắn.

C. Chị dậu nắm ngay được gậy của hắn Nhanh như cắt.

D. Nắm ngay được gậy của hắn, chị Dậu nhanh như cắt.

Câu 7: Vì sao tác giả lại đảo cụm từ “ Nhanh như cắt”

A. Để ca ngợi sự phản kháng quyết liệt của chị Dậu.

B. Để tô đậm hơn độ nhanh trong hành động nắm được gậy của chị Dậu.

C. Để câu văn có sự hài hoà về mặt ngữ âm.

D. Cả A, B, C đều sai.

Bài 2: Giải thích lí do lựa chọn trật tự ngữ in đậm trong những câu sau:

a. Lúc vào lễ, bài văn tế được đọc lên, khách khứa ai cũng bụm miệng cười. Bực mình, ông chủ nhà gọi thầy đô đến trách […] ( Truyện dân gian Việt Nam).

b) Trước cách mạng, ông ( Nguyên Hồng ) sống chủ yếu ở thành phố cảng Hải Phòng, trong một xóm lao động nghèo. Ngay từ tác phẩm đầu tay, Nguyên Hồng đã hướng ngòi bút về những người cùng khổ gần gũi mà ông yêu thương, thắm thiết. Sau cách mạng, Nguyên Hồng tiếp tục bền bỉ sáng tác, ông viết cả tiểu thuyết, kí, thơ, nổi bật hơn cả là các bộ tiểu thuyết sử thi nhiều tập.

( Ngữ văn 8, tập một ).

c) Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ

Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,

Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi,

Tôi tấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!

(Tế Hanh)

d) Ta bước chân lên dõng dạc, đường hoàng,

Lượn tấm thân như sóng cuốn nhịp nhàng.

( Thế Lữ)

Bài 3: Có thể đổi trật tự hai vế câu trong câu sau được không? Tại sao?

 Chẳng may bà chủ nhà ốm chết, ông chồng bèn nhờ thầy làm cho bài văn tế.

( Truyện dân gian Việt Nam)

Bài 4: Giải thích lí do cách sắp xếp trật tự các từ in đậm trong các câu sau:

a) Những cái vuốt ở chân, ở khoe cứ cứng dần và nhọn hoắt.

(Tô Hoài)

b) Có buổi nắng sớm mờ, biển bốc hơi nước, không nom thấy đảo xa, chỉ một màu trắng đục. Không có thuyền, không có sóng, không có mây, không có sắc biếc của da trời.

( Vũ tú nam)

c) Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc.

(Lòng yêu nước )

d) Thằng bé con anh Chẩn ho rũ rượi, ho như xé phổi, ho không còn khóc được.

(Nam cao)

Bài 5: So sánh trật tự từ ngữ trong những câu sau với trật tự từ ngữ trong lời nói bình thường hằng ngày và cho biết giá trị diễn đạt của trật tự đó:

a. Đã tan tác những bóng thù hắc ám

Đã sáng lại trời thu tháng tám.

(Tố Hữu)

b) Từ những năm đau thương chiến đấu

Đã ngời lên nét mặt quê hương

Từ gốc lúa bờ tre hiền hậu,

Đã bật lên tiếng thét căm hờn.

( Nguyễn Đình Thi )

c) Xanh om cổ thụ tròn xe tán.

   Trắng xoá tràng giang phẳng lặng tờ

                                                  (Hồ Xuân Hương)

Bài 6: Hãy giải thích tại sao tác giả lại đưa những từ in đậm sau lên đầu câu:

a. Những cuộc vui ấy,chị còn nhớ rành rành

(Ngô Tất Tố)

b. Cái hình ảnh ngu dại của tôi ngày trước, hôm nào tôi cũng thấy trong toàn báo hai buổi.

(Nguyễn Công Hoan)

Bài 7: So sánh trật tự từ ngữ trong hai câu sau. Hãy viết hai đoạn văn,  mỗi đoạn dùng một câu.

– Trên ngấn biến nhô dần lên một chiến hạm tàu.

(Nguyễn Tuân )

– Một chiến hạm tàu nhô dần lên trên ngấn biển.

GỢI Ý

Bài 1: B; ( 1.b; 2.d, 3.a; 4.c ) ; C; B; D; B

Bài 2:

 Học sinh dựa vào những kiến thức cơ bản đã được củng cố để giải thích lí do lựa chọn trật tự các từ ngữ in đậm trong những câu đã cho trong bài tập.

a) Chú ý đến trật tự các sự việc.

b) Chú ý đến tính liên kết với những câu trước.

c,d) Chú ý đến việc tạo âm hưởng, tạo sự hài hoà về âm thanh trong thơ.

Bài 3: Trước hết, cần xác định quan hệ về trình tự thời gian giữa hai sự việc trong hai vế của câu. Từ đó, kết luận có đổi trật tự được hay không.

Bài 4:

a. Chú ý đến trình tự thời gian và mức độ tăng dần.

b. Chú ý đến tầm quan sát được mở rộng dần.

c. Chú ý đến phạm vi của “ Lòng yêu” được mở rộng dần.

d. Chú ý đến mức độ ho tăng dần.

 Bài 5: HS so sánh trật tự từ trong các câu thơ của Tố Hữu với trật tự từ trong cách nói bình thường.

Những bóng thù hắc ám đã tan tác

Trời thu tháng Tám đã sáng lại

 để thấy trong các câu thơ của Tố Hữu, vị ngữ được đảo lên trước. Cách sắp xếp như vậy thường gặp trong văn bản nghệ thuật, có tác dụng nhấn mạnh và biểu cảm cao.

Bài 6: Việc chuyển các từ ngữ in đậm lên đầu câu có tác dụng nhấn mạnh, làm nổi bật điều cần nói.

Bài 7: Học sinh tự viết đoạn văn, chú ý đến sự khác nhau về trật tự từ trong hai câu để làm cho đoạn văn có tính liên kết.