BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI VĂN 7
PHẦN II. NỘI DUNG ÔN TẬP NGỮ VĂN LỚP 7
Chuyên đề: Giới thiệu Văn học dân gian và đặc trưng thơ Trung đại Việt Nam và Thơ Đường
II. Văn học Trung đại Việt Nam
1. Sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Trãi
– “Quân trung từ mệnh tập”.
– “Bình Ngô Đại Cáo”
“Dư địa chí “… “Lam Sơn thực lực”
” Phú núi Chí Linh”, “Quốc âm thi tập”, “Ức Trai thi tập”,
– v.v…
a. Nội dung thơ văn Nguyễn Trãi.
*) Tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước và thương dân sâu sắc.
– Thương dân, trừng phạt kẻ có tội (điếu phạt) tiêu diệt quân tàn bạo hại nước hại dân (trừ bạo), đem lại yên vui, hạnh phúc cho nhân dân (yên dân), đó là việc nhân nghĩa:
“Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo”
– Sức mạnh nhân nghĩa là sức mạnh Việt Nam để chiến thắng thù trong giặc ngoài. Đó là “Đại nghĩa” (nghĩa lớn vì nước vì dân ), là lòng “chí nhân” (thương người vô hạn):
“Đem đại nghĩa để thắng hung tàn,
Lấy chí nhân để thay cường bạo”
– Lòng căm thù giặc sôi sục, quyết không đội trời chung với quân “cuồng Minh”:
Ngẫm thù lớn há đội trời chung,
Căm giặc nước thề không cùng sống
– Tư tưởng nhân nghĩa của Ức Trai luôn luôn gắn liền với lòng “trung hiếu” và niềm “ưu ái” (lo nước, thương dân).
“Bui có một lòng trung lẫn hiếu
Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen”
(Thuận hứng – 24)
“Bui một tấc lòng ưu ái cũ,
Đêm ngày cuồn cuộn nước triều Đông”
(Thuật hứng – 5)
*) Văn thơ Nguyễn Trói thể hiện tình yêu thắm thiết đối với thiên nhiên, đối với quê hương, gia đình.
– Yêu thiên nhiên:
+ Yêu cây cỏ hoa lá, trăng nước mây trời, chim muông …
“Hái cúc ương lan, hương bén áo
Tìm mai, đạt nguyệt, tuyết xâm khăn”
“Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc
Thuyền chở yên hà nặng vạy then”
“Cò nằm, hạc lẩn nên bầy bạn
Ủ ấp cùng ta làm cái con”
+ Yêu quê hương gia đình:
“…Ngỏ cửa nho, chờ khách đến
Trồng cây đức, để con ăn”
“Nợ cũ chước nào báo bổ
Ơn thầy ơn chúa liễn ơn cha”
“Quờ cũ nhà ta thiếu của nào
Rau trong nội, cá trong ao”
+ Yêu danh lam thắng cảnh.
“Muôn hàng giáo ngọc tre gài cửa
Bao dải tua châu đá rủ mành”
(Đề chùa Hoa yên, núi Yên Tử)
“Một vùng biếc sẫm gương lồng bóng,
Muôn hộc xanh om tóc mượt màu”
(Vân Đồn)
“Kình ngạc băm vằm non mấy khúc
Giáp gươm chìm gẫy bãi bao tầng”
(Cửa biển Bạch Đằng)
*) Một cuộc đời thanh bạch, một tâm hồn thanh cao.
….”Một tầm lòng son ngời lửa luyện.
Mười năm thanh chức ngọc hồ băng”
…”Nước biển non xanh thuyền gối bãi
Đêm thanh nguyệt bạc khách lên lầu”.
“Say minh nguyệt, chè ba chén
Thú thanh phong, lều một gian “
“Sách một hai phiên làm bậu bạn.
Rượu năm ba chén đổi công danh”
b. Nghệ thuật
– Văn chính luận như “Bình Ngô Đại Cáo” thì hùng hồn, đanh thép, sắc sảo, đúng là tiếng nói của một dân tộc chiến thắng, một đất nước có nền văn hiến lâu đời.
– Thơ chữ Hán hàm súc, tinh luyện, thâm trầm. Thơ chữ Nôm bình dị mà tài hoa, thiết tha đằm thắm. Thơ thất ngôn xen lục ngôn là một dấu ấn kì lạ của nền thơ chữ Nôm dân tộc.
Nguyễn Trãi là anh hùng dân tộc, nhà văn hoá vĩ đại, là đại thi hào dân tộc. Nguyễn Trãi cũng là ông tiên ở trong lầu ngọc mà tâm hồn lộng gió thời đại. Cuộc đời và thơ văn Nguyễn Trãi là bài ca yêu nước, tự hào dân tộc.
