ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ
(Trích) Hê-minh-uê
I- Tiểu dẫn:
1- Tác giả:
– Nhà văn Mĩ nổi tiếng (1899 – 1961).
– Sinh ra trong một gia đình trí thức.
– Cuộc đời gắn liền với hai cuộc chiến tranh thế giới.
– Các tác phẩm chính: sgk.
– Đóng góp nổi bật: nghệ thuật đối thoại, nguyên lí “tảng băng trôi”, thể hiện niềm tin bất diệt vào ý chí, nghị lực, lương tri của con người…
2- Tác phẩm:
– Tiểu thuyết ra đời 1952 và đến năm 1954 nhận giải Noben văn học.
– Được xem là tuyên ngôn nghệ thuật cho toàn bộ các sáng tác của H.
– Tóm tắt tác phẩm: sgk.
– Vị trí đoạn trích: gần cuối tác phẩm.
– Bố cục:
– Phần 1: Từ đầu -> “con cá trắng bạc, thẳng đơ và bồng bềnh theo sóng”: miêu tả cuộc chinh phục cá kiếm của ông lão.
– Phần 2: tiếp theo đến hết: miêu tả hành trình trở về của ông lão.
II- Đọc hiểu:
1- Cuộc chinh phục cá kiếm của ông lão:
a- Nghệ thuật miêu tả cá kiếm:
– Ngoại hình: khổng lồ, đẹp.
– Yếu tố được đặc tả: thân hình và cái đuôi- đồ sộ, hiên ngang, mạnh mẽ…
=> cuộc chiến càng quyết liệt, nâng cao tầm vóc ông lão.
– Thái độ của ông lão với con cá:
+ Vừa yêu quí,vừa quyết tâm giết nó cho bằng được.
+ Nguyên nhân: Yêu con cá có những phẩm chất cao quí. Nghề câu cá – phải bắt cá: chứng tỏ mình ( danh dự và lòng tự trọng)
-> Nghệ thuật miêu tả của tác giả: hình ảnh con cá kiếm hiện lên như một đối thủ đáng gờm của ông lão, báo hiệu một cuộc chiến đấu cật lực, gay cấn, đầy ý nghĩa.
b- Chiến thắng của ông lão:
– Ông lão già yếu chiến thắng con cá kiếm khổng lồ.
=> Nỗ lực lớn lao.
=> Nâng cao ý nghĩa chiến thắng.
– Nguyên nhân: tay nghề điêu luyện + niềm tin, ý chí, nghị lực.
– Ý nghĩa:
+ Phải biết tích lũy kinh nghiệm.
+ Dùng đầu óc để suy xét.
+ Chịu đựng, nhẫn nại để giành chiến thắng.
– Thái độ cua nhà văn:
+ Ngợi ca, tin tưởng vào con người.
+ Khẳng định trí tuệ, khả năng chịu đựng của con người.
-> Cuộc chiến đấu và chinh phục cá kiếm thể hiện tài nghệ, ý chí và nghị lực của ông lão, khảng định “Con người có thể bị hủy diệt nhưng không thể bị đánh bại”
2 – Nghệ thuật xây dựng đối thoại, độc thoại nội tâm:
– Độc thoại nội tâm: lúc thầm kín, lúc bộc ra thành tiếng (ngôn từ đối thoại) nhằm:
+ Phân tích tình hình.
+ Tự động viên bản thân.
+ Ý thức về công việc nhọc nhằn của mình.
=> Kiểu “nhân vật tâm trạng”
Đan xen lời kể, độc thoại, đối thoại => lời kể hấp dẫn, có chiều sâu, không nhàm chán.
-> Độc thoại nội tâm góp phần bộc lộ rõ chân dung nhân vật, tạo chiều sâu cho tác phẩm, thể hiện rõ hơn nguyên lí “ tảng băng trôi’ trong tác phẩm.
– Nguyên lí “tảng băng trôi” trong đoạn trích:
+ Có nhiều “ khoảng trống trong câu chữ”.
+ Hình tượng giàu sức gợi, đa tầng nghĩa ( hình tượng ông lão trong cuộc chiến với con cá kiếm)
III- Tổng kêt:
1- Nghệ thuật:
– Nghệ thuật kể chuyện: kết hợp kể, tả, xây dựng đối thoại, độc thoại nội tâm nhuần nhuyễn.
– Vận dụng nguyên lí “tảng băng trôi” tạo chiều sâu ý nghĩa.
2- Nội dung: Qua hình tượng quật cường của ông lão, tác giả gởi gắm niềm tin lớn lao vào con người: Trong bất kì hoàn cảnh nào “ Con người có thể bị hủy diệt nhưng không thể bị đánh bại”.
