Phân tích bài thơ Đồng chí – HOT

Phân tích bài thơ Đồng Chí

Chính Hữu

“ Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều

                        Bóng dài trên đỉnh dốc cheo leo

Núi không đè nổi vai vươn tới

Lá ngụy trang reo với gió đèo ”

 Thật đẹp làm sao hình ảnh người chiến sĩ quân  đội  nhân dân Việt Nam  trong thơ Tố Hữu . Hình ảnh người lính  trên đường ra trận  trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp đã để lại trong lòng  bạn đọc một dấu ấn khó phai mờ . Cũng viết về người lính  kháng chiến thời  chống Pháp  nhưng bài thơ Đồng chí  của Chính Hữu  lại thể hiện vẻ đẹp ở khía cạnh khác . Đó là mối tình đồng chí đồng đội được hình thành và phát triển  trong điều kiện chiến đấu  vô cùng thiếu thốn gian khổ để tạo nên phẩm chất dẹp đẽ , một trong những nguòn sức mạnh của quân đội ta .

      Thật vậy , bài thơ Đồng chí  không phải là bài thơ hay nhất  nhưng nó lại là bài thơ được nhiwuf người biết đến nhất , thậm chí nhắc đến Chính Hữu người ta nghĩ ngay đến Đồng chí  . Bài thơ đã được phổ nhạc  nhưng dù là thơ hay nhạc  mãi mãi tình đồng chí  keo sơn gắn bó  vẫn sống mãi trong lòng mọi người .

 Bài thơ Đồng chí  của Chính Hữu được sáng tác theo thể thơ tự do , chỉ có 20 dòng  nhưng đã tập trung thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí , đồng đội thật sâu sắc . Mở đầu bài thơ tác giả viết :

Quê hương anh nước  mặn đồng chua

Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá

   Bằng thành ngữ “ Nước mặn đồng chua ” và hình ảnh gợi tả “Đất cày lên sỏi đá ” có sức khái quát cao . Tác giả đã giới thiệu với chúng ta  hoàn cảnh xuất thân  của những người chiến sĩ  trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp . Họ là những người sinh ra và lớn lên từ những làng quê nghèo đói “ nước mặn đồng chua ” , “đất cày lên sỏi đá ” . Họ thật sự là những người nông dân “Mới hôm qua còn tì tay lên cán cuốc ” , đang chống chọi lại với thời tiết khắc nghiệt  của vùng quê chua phèn sỏi đá để khoát lên mình màu áo xanh chiến sĩ  bảo vệ quê hương đất nước thân yêu .

     Mỗi người  một vùng quê , những người tứ xứ này  trước ngày vào bộ đội  họ chưa hề quen biết nhau .

Anh với tôi đôi người xa lạ

Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau

  Những người từ  mọi phương trời tập hợp lại trong hàng ngủ quân đội cách mạng và chính nhờ cơ sở  của sự đồng cảm  giai cấp , cùng chung cảnh ngộ  cho nên họ đã dễ dàng thân quen với nhau . Nhà thơ Hồng Nguyên trong bài thơ “ Nhớ ” của mình cũng thể hiện tình cảm này .

“Lũ chúng tôi bọn người tứ xứ

Gặp nhau hòi chưa biết chữ

Quen nhau từ buổi một hai

Súng bắn chưa quen quân sự mươi bài

Lòng vẫn cười vui kháng chiến ”

Những  người  xa lạ gặp nhau  thân quen nhau   tạo nên tình đồng chí .  trước hết phải nói tình đồng chí   được nảy sinh từ sự cùng chung nhiệm vụ  sát cánh bên nhau  trong chiến đấu .

Súng bên súng đầu sát bên đầu

Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ

  Súng bên sung là cách nói hàm súc , hình tượng . Cùng chung lí tưởng chiến đấu . Anh cùng tôi cùng ra trận đánh giặc để bảo vệ đất nước quê hương , vì độc lập tự do và sống còn của dân tộc . “Đầu sát bên đầu ” là hình ảnh diễn tả  ý hợp tâm đầu  của đôi bạn tâm giao . Có thể nói hai hình ảnh  thơ đã cụ thể hóa  sự hòa nhập của những người chiến sĩ  cùng chung lí tưởng  chiến đấu bảo vệ tổ quốc . Súng và đầu , ý chí và tình cảm là sự gắn bó keo sơn  thắm thiết  của những con người cùng chung lí tưởng . Câu thơ “ Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ ” là câu thơ hay và cảm động đầy ắp kỉ niệm của một thời gian khổ . Đã là đôi tri kỉ phải hiểu nhau thông cảm cho nhau , chia sẻ ngọt bùi cho nhau . Phải là người  bạn chí cốt  bên nhau . Để có được mối tình tri kỉ này  hẳn nhiên họ phải cùng chung hoàn cảnh xuất thân , cùng chung lí tưởng chiến đấu . Câu thơ được biểu hiện bằng một hình ảnh cụ thể , giản dị  mà hết sức gợi cảm .

   “Đồng chí ” . Câu thơ chỉ gồm hai tiếng như ghép lại tình ý sáu câu thơ đầu của bài thoiư , đồng thời tạo ra một tiếng vang ngân  như một nốt nhấn nổi bật trong bản đàn , là sự kết tinh mọi cảm xúc , mọi tình cảm . Tình đồng chí là cao độ của tình bạn tình người .

Ruông nương anh gởi bạn thân cày

Gian nhà không mặt kệ gió lung lay

Giếng nước gốc đa nhớ người trai làng ra lính

 Ba câu thơ đưa ta trở lại hoàn cảnh riêng , từng cảnh ngộ riêng  của những người lính  vốn là nông dân đó . Gơi  bạn  thân  cày mảnh ruộng của mình . Nhớ tới gian nhà trống không “ gió lung lay ”. Sẵn sàng gởi lại những gì quí giá  thân thiết  của cuộc sống người nông dân  nơi làng quê để ra đi vì nghĩa lớn . Hai chữ “mặc kệ ” đã nói được một cách dứt khoát  mạnh mẽ  của những người lính ra trận . Họ dứt khoát nhưng không vô tình , trong lòng họ vẫn nặng tình  với quê hương thân yêu . Nhà thơ Nguyễn Đình  Thi  có viết :

Người  ra đi đầu không ngoảnh  lại

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy

“Giếng nước gốc đa ” hình ảnh quê hương  thân thiết được tác giả diễn tả một cách kín đáo  gián tiếp qua mô típ  quen thuộc về làng quê  của ca dao “ Cây đa giếng nước sân đình ”. Nghệ thuật hoán dụ và nhân hóa  đã bộc lộ nỗi niềm  nhớ nhung  của kẻ hậu phương đối người ra trận . Bút  pháp nhân hóa nỗi nhớ cũng gây thêm ấn tượng mạnh mẽ .

Mối tình đồng chí keo sơn gắn bó với nhau,  không chỉ cảm thông những tâm tư nỗi lòng của nhau  mà đó còn là sự cùng nhau  chia sẻ  những gian lao  thiếu thốn  cuộc đời  người lính .

Ao anh rách vai

Quần tôi có vài mảnh vá

Miệng cười buốt giá

 Chân không giày

Bằng những hình ảnh thơ  chân thực và xúc động , gợi tả , gợi hình . Tác giả đã làm sống dậy  cuộc sống gian khổ  thiếu thốn  trong cuộc chiến đấu  của người lính  thời chống Pháp . Đó là những gian khổ tột cùng  của người lính , những cơn sốt run người  vừng trán ứơt mồ hôi , những trang phục  phong phanh  giữa mùa đông giá rét . Những gian lao thiếu thốn ấy  càng làm nổi bật  sự cao đẹp của anh bộ đội cụ Hồ . Trong gian khổ  vẫn nổi bật lên  nụ cười  của người  lính “Miệng cười buốt giá ” thật đáng yêu làm sao . Hình ảnh người lính  thật đáng trân trọng  mỗi khi ta đọc  những câu thơ  nói về  cuộc sống kham  khổ  của họ .

Ao vải chân không

Đi lùng giặc đánh

 Chúng ta mới cảm thấy khâm phục và tự hào biết bao .

    Vậy sức mạnh nào để giúp cho người lính  vượt qua được  mọi gian khổ  thiếu thốn ấy ? Có phải chăng đó là tình đồng chí  dồng đội “Thương nhau tay nắm lấy bàn tay ”.

  Thật giản dị và xúc động  của sự biểu hiện tình đồng chí , đồng đội  thiêng liêng  ở hững người lính . Đó là nguồn sức mạnh  cho họ chiến thắng . Tình đồng chí còn được thử thách  cao nhất  là trong chiến đấu , trong sự sống chết nơi chiến hào .

Đêm nay rừng hoang sương muối

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới

Đầu súng trăng treo

 Có thể nói  đoạn cuối của bài thơ là một bức tranh đẹp  của tình đồng chí , là một biểu tượng đẹp  về cuộc đời người chiến sĩ . Trong cảnh “Rừng hoang sương muối ” những người chiến sĩ phục kích chờ giặc đứng bên nhau , Sức mạnh của tình đồng đội đã giúp họ  vượt lên tất cả  những khắc nghiệt của thời tiết  và mọi gian khổ thiếu thốn . Tình đồng chí đã sưởi ấm lòng họ  giữa cảnh rừng hoang giá rét . Trong cái đêm phục kích ấy có vầng trăng như treo trên đầu súng . Một hình ảnh thơ rất đặc sắc  chỉ có bốn tiếng thôi  nhưng dã gây cho người đọc một bất ngờ thú vị . Hình ảnh ấy mang ý nghĩa biểu tượng . Súng và trăng là gần và xa , thực tại và mơ mộng , chất chiến đấu  và chất trữ tình , chiến sĩ và thi sĩ . Súng còn là biểu tượng của cuộc chiến đấu  vì độc lập tự do . Trăng là biểu tượng của non nước  thanh bình  cùng đặt trên một bình diện “đầu súng trăng treo ”. Ý thơ đã đem đến  cho chúng ta một liên tưởng về tâm hồn người lính  rất đẹp . Trong ác liệt chiến tranh  vẫn yêu đời  và luôn luôn hướng về một ngày mai hòa bình  yên vui . Có thể nói đó là các mặt bổ sung cho nhau , hài hòa với nhau  của cuộc đời người lính cách mạng . Câu thơ mang một ý nghĩa cao đẹp trong cuộc chiến đấu bảo vệ tổ quốc của anh bộ đội cụ Hồ .

     Bài thơ Đồng chí của Chính Hữu  rất hàm súc , mộc mạc , chân thực và có sức gợi tả khái quát cao , đã khắc họa được một trong những phẩm chất đẹp của anh bộ đội cụ Hồ . Đớ là mối tình đồng chí đồng đội  gắn bó keo sơn , gian khổ có nhau , sóg chết có nhau . Bài thơ có thực có hư tạo nên vẻ đẹp hài hòa , gây cho người đọc những suy tư sâu sắc , những xúc động sâu lắng . Có thể nói bài thơ Đồng chí  là một tượng đài  chiến sĩ tráng lệ , mộc mạc , bình dị cao cả và thiêng liêng .