Soạn bài Những ngôi sao xa xôi

SOẠN BÀI: NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI

1.Tóm tắt:

– Ba nữ thanh niên ở trong một cái hang dưới chân cao điểm.Công việc của họ là khi có bom nổ thì chạy lên, đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và phá bom.

Họ chạy trên cao điểm cả ban ngày. Thần chết luôn rình rập họ. Ban đêm thường thì họ được về hang làm những gì mà mình thích như hát, thêu thùa, ăn ngủ…Khi sắp có chiến dịch lớn  họ ở trên cao điểm cả ban đêm.

– Một buổi trưa, Mĩ lại thả bom.Chị Thao và Nho đi đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ, đánh dấu. Còn Định ở lại hang. Lần này, họ phải lấp hơn nghìn khối đất, phá bốn quả bom chậm. Định phá một quả trên đồi. Nho, hai quả dưới lòng đường. Chị Thao một quả dưới cái hầm ba- ri- e cũ.Và khi bom nổ, hầm bị sập,Nho đã bị thương. Họ về hang băng bó, chăm sóc cho Nho. Chị Thao hát. Rồi bất ngờ có mưa đá. Họ vui vẻ ngắm mưa.

2/ Nội dung:

– Truyện đã phản ánh và ca ngợi tinh thần dũng cảm,tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, lạc quan của những nữ thanh niên xung phong nói riêng và thế hệ trẻ nước ta nói chung trong cuộc sống chiến đấu chống Mĩ  nhiều gian khổ , hi sinh.

3/ ý nghia nhan đề

– Nhan đề văn bản vừa gợi đến con mắt nhìn xa xăm, mơ mộng của nhân vật Phương Định. Đôi mắt mà các anh lái xe bảo: " Cô có cái nhìn sao mà xa xăm ! ".Và đôi mắt ấy được nhân vật tả : " Xa đến đâu mặc kệ…Nó dài, màu nâu, hay nheo lại như chói nắng".

            – Là những ngôi sao trong câu chuyện cổ tích mà Phương Định hay nghĩ tới

            – Nhan đề cũng nhằm ngợi ca những vẻ đẹp sáng ngời của các nhân vật. Họ- những nữ thanh niên xung phong trên cao điểm là " Những ngôi sao xa xôi".

4/ Nghệ thuật:

– Chọn ngôi kể và người kể phù hợp

– Miêu tả tâm lí nhân vật sinh động, chân thực

– Ngôn ngữ giọng điệu tự nhiên, trẻ trung, có chất nữ tính.

5/ Ngôi kể và người kể chuyện:

– Ngôi kể thứ nhất

– Người kể chuyện là nhân vật chính trong văn bản.

->Phù hợp nội dung tác phẩm, thuận lợi cho việc miêu tả, biểu hiện thế giới nội tâm nhân vật.

Con người nói đến trong văn bản:  kể về ba nữ thanh niên xung phong sống và làm việc trên cao điểm ở hai không gian hiện thực: trên mặt đường và trong hang đá.

*Phân tích hình ảnh ba nữ thanh niên xung phong*

. 1/ Hình ảnh ba nữ thanh niên xung phong trên mặt đường cao điểm:

* Hoàn cảnh hiện thực:

– “Con đường bị đánh lở loét

– Thần chết lẩn trong những quả bom dưới chân

– Máy bay gầm thét, ầm ì

– Đất bốc khói, không khí bàng hoàng

– Nhiệt độ lên tới 30⁰c 

– Máy bay rít, bom nổ, cách hang chỉ 300m, đất dưới chân rung, khói lên và cửa hang bị che lấp

– Cao điểm thật vắng. Chỉ có Nho và chị Thao. Và bom. Và Định ngồi trong hang. Và cao xạ đặt bên kia quả đồi

– Vắng lặng đến phát sợ

– Cây xơ xác,đất nóng, khói đen vật vờ”

-> Hình ảnh, từ ngữ đặc tả, nhiều câu văn ngắn …khắc họa hiện thực chiến tranh khốc liệt, đầy gian khổ hiểm nguy, đe dọa tinh thần tính mạng con người.

* Ba nữ thanh niên: Những cô gái thành phố, tuổi còn rất trẻ

– Công việc:

“+  Ngồi trong hang, khi có bom nổ thì chạy lên, đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ, nếu cần thì phá bom.

+ Thần kinh căng như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết khắp chung quanh có nhiều quả bom chưa nổ.

+  Một ngày phá bom đến năm lần, thành quen. Lần này họ phải lấp hơn nghìn khối đất, phá bốn quả bom.”

=> Công việc nặng nề, vất vả và nguy hiểm, tưởng chừng như quá sức với những cô gái trẻ.

Tinh thần làm việc:

“+ Chị Thao tổ trưởng, Định và Nho làm theo sự phân công của chị.-> Có tổ chức, đoàn kết một lòng.

+ Mấy đêm nay, ai cũng leo tót lên trọng điểm, khổ cho người phải trực máy trong hang; Định còn một vết thương chưa lành miệng ở đùi, vẫn không vào viện, có nghĩ đến cái chết nhưng rất mờ nhạt; Chị Thao khi biết sắp tới sẽ không êm ả móc bánh quy trong túi thong thả ăn bình tĩnh đến phát bực; Nho bị thương vẫn tin mình không chết và nghĩ tới công việc làm đường của đơn vị.. .”

-> Giọng điệu rất thoải mái làm nổi bật những phẩm chất anh hùng, dù công việc vất vả nguy hiểm, nhưng họ rất gắn bó, say mê, tha thiết được làm việc, vẫn bình tĩnh thản nhiên một cách kì lạ.

“+Nho, hai quả dưới lòng đường. Chị Thao một quả dưới hầm ba-ri-e cũ. Định một quả trên đồi Định đến gần quả bom, không đi khom, tự nhủ phải làm nhanh lên một tí, cẩn thận đào đất, châm ngòi, lo lắng bom không nổ và nghĩ cách để làm lại lần hai, rồi đứng cẩn thận để mảnh bom không găm vào tay”

=> Vừa miêu tả cử chỉ hành động, vừa miêu tả nội tâm nhân vật bằng ngôn ngữ độc thoại thể hiện chân thực tinh thần dũng cảm, kiên cường, ý thức trách nhiệm cao để hoàn thành nhiệm vụ một cách an toàn. 

– Tình đồng đội:

“+ Khi chị Thao và Nho đi chưa về, Định ở trong hang trực máy đã gắt lên, chắc là vì lo lắng cho họ.

+ Khi bom nổ, hầm của Nho bị sập,Chị Thao lao lên trước, chị vấp ngã, Định đỡ chị, chị vùng ra, mắt mở to mờ trắng đi như không còn sự sống, chị kéo luôn tay Định sà xuống mô đất nhỏ phủ đầy thuốc bom màu xám, chị nghẹn ngào không nước mắt, Định moi đất bế Nho đặt lên đùi mình…Họ đưa Nho về hang băng bó chăm sóc cho Nho “

-> Những chi tiết kể tả chân thực, cảm động diễn tả được tình cảm yêu thương, lo lắng, quan tâm, chăm sóc nhau rất chân thành như tình ruột thịt.

=> Trong cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ hi sinh, các chị thực sự là những thanh niên dũng cảm, kiên cường, sẵn sàng bất chấp hoàn cảnh, với một tinh thần trách nhiệm cao, tình đồng đội gắn bó đoàn kết, và trên hết có tình yêu nước mãnh liệt.

2/ Hình ảnh ba nữ thanh niên với cuộc sống sau giờ cao điểm:

* Không gian hang đá:

– Nằm dưới chân cao điểm

– Là một thế giới khác…mát lạnh

-> Đó là một không gian hoàn toàn đối lập với bên ngoài: yên bình, che chở, bảo vệ cho ba nữ thanh niên xung phong, để họ nghỉ ngơi và làm những  việc mà mình yêu thích trong cuộc sống.

* Ba nữ thanh niên :

– Chị Thao:

„+ Thấy máu, thấy vắt là chị nhắm mắt lại, mặt tái mét

+ Thích thêu chỉ màu lên áo, thích tỉa lông mày, thích chép bài hát

+Mưa đá, lúi húi hốt đá ở dưới đất”

-> Từng trải hơn nhưng vẫn tươi trẻ, yêu đời và hơi yếu đuối .

– Nho:

“+ Như một que kem trắng

+ Thích ăn kẹo

+Mưa đá, nhổm dậy, môi hé mở, xin thêm mấy viên nữa”

-> Ngây thơ, trong sáng

– Định: 

“+ Thích nghe nhạc, thích hát và hát hay, thích  ngắm mình trong gương…

+ Hay suy nghĩ về thời đi học đã qua, về gia đình,về công việc, về người thân, về những anh bộ đội…

+Mưa đá, vui thích cuống cuồng, niềm vui con trẻ nở tung ra, say sưa tràn đầy”

=>Hồn nhiên, rất lãng mạn, mơ mộng và nhạy cảm

 ->Vẻ đẹp chung: Dũng cảm, can trường và lạc quan, tin yêu cuộc sống.

Ba nữ thanh niên xung phong khi chiến đấu là một khối thống nhất dũng cảm, can trường, bất chấp gian khổ hi sinh; khi sống trong cuộc sống đời thường trong những phút giây bình yên hiếm có của Trường Sơn, họ lại là ba cô gái trẻ hồn nhiên, lạc quan, tin yêu cuộc sống với ba tính cách khác nhau, không thể lẫn. Họ có sức trẻ và lòng yêu nước, có đầy đủ những phẩm chất anh hùng cách mạng của thế hệ trẻ Việt Nam.