Bài 18: Tài năng và lòng tốt

Ôn thi THPT môn Ngữ Văn- Phần II: NLXH

PHẦN III: MỘT SỐ CHỦ ĐỀ VÀ BÀI VIẾT THAM KHẢO

CHỦ ĐỀ 2 : TÀI NĂNG VÀ LÒNG TỐT

 I. LÝ THUYẾT

1. Tài năng

– Tài năng là “NL xuất sắc, khả năng làm giỏi và có sáng tạo một việc gì”. Khác với tiềm năng là “khả năng, NL tiềm tàng” nghĩa là khả năng ở trạng thái tiềm tàng, ẩn giấu bên trong, chưa bộc lộ ra, chưa phải là hiện thực; cung không giống với khả năng là “cái có thể xuất hiện, có thể xảy ra trong điều kiện nhất định”; hay kĩ năng là “khả năng vận dụng những kiến thức thu nhận được trong một lĩnh vực nào đó vào thực tiễn” và khác năng khiếu là “tổng thể nói chung những phẩm chất sẵn có giúp con người có thể hoàn thành tốt một loại hoạt động khi chưa được học tập và rèn luyện trong hoạt động đó”.

– Tài năng là kết quả của những nỗ lực lao động, rèn luyện và sự phát huy những yếu tố có tính thiên phú của bản thân. Không giống như năng khiếu thường bộc lộ sớm, tài năng có thể xuất hiện muộn hơn.

– Tài năng là tiền đề để tạo nên những thành tích lớn lao, những đóng góp có giá trị lớn cho cộng đồng, thúc đẩy sự phát triển. Vì thế người có tài bao giờ cũng là tài sản quý của quốc gia. Như người xưa đã nói : Hiền tài là nguyên khí của quốc gia. Nguyên khí mạnh quốc gia hưng thịnh. Nguyên khí yếu quốc gia suy vong.

– Nhưng có tài còn phải có đức. “Có tài mà không có đức là người vô dụng”.

2. Lòng tốt

– Là tình cảm, thái độ, cách ứng xử… tốt đẹp dành cho con người. Đây là một trong những giá trị sống đậm chất nhân văn và là một thước đo nhân cách, phẩm giá, tư cách làm người của một con người.

– Lòng tốt hay tấm lóng nhân hậu, nhân ái là một nấc thang đạo đức không chỉ có tính truyền thống của dân tộc ta (thương người như thể thương thân; bầu ơi thương lấy bí cùng; lá lành đùm lá rách…) mà còn có tính nhân loại, không phân biệt quốc gia, dân tộc.

– Lòng tốt chân chính bao giờ cũng dựa trên sự vô tư, trong sáng và tự nguyện. Lòng tốt đích thực không có chỗ cho những toan tính vụ lợi và những ban phát, bố thí với thái độ khinh thị.

– Lòng tốt cũng phải được thể hiện một cách đúng lúc, đúng chỗ. “Người tav khổ vì thương không phải cách…”.

– Lòng tốt phải đi đôi với tài năng.      

II. THỰC HÀNH LUYỆN TẬP

1. Nhà văn V.Huy-gô từng nói : “Trên đời này, chỉ có một thứ mà ta phải cúi đầu thán phục đó là tài năng và chỉ có một thứ mà ta phải quỳ gối tôn trọng đó là lòng tốt”. Hãy viết một bài văn ngắn (không quá 600 chữ) trình bày ý kiến của anh (chị) về câu nói trên.

[1] Mở bài

– Dẫn dắt : bàn về tài năng, lòng tốt của con người

– Nêu câu nói

[2] Thân bài

♦ Giải thích :

+ Tài năng : khả năng đặc biệt, hơn người (về trí tuệ, thể chất…), nhờ đó mà con người có thể thực hiện rất tốt một việc nào đấy.

+ Lòng tốt : tấm lòng tốt đẹp, cao cả của con người thể hiện ở những tình cảm, hành động, cách ứng xử nhân văn, nhân ái.

+ Cúi đầu thán phục và quỳ gối tôn trọng : hành động thể hiện sự trân trọng, thái độ đánh giá cao của Huygô đối với những phẩm chất quý giá của con người.

+ Ý cả câu thể hiện quan điểm đánh giá con người của Huy gô, đó là cần phải biết trân trọng, đề cao, tôn vinh những giá trị đẹp đẽ của con người.

♦ Phân tích :

+ Vì sao phải cúi đầu thán phục tài năng ?

 – Vì tài năng là biểu hiện cao của khả năng trí tuệ hay thể chất mà không phải ai cũng có. Chỉ một bộ phận nhỏ con người trong xã hội là có được tài năng. Tài năng là vẻ đẹp quý hiếm của đời sống con người.

– Vì tài năng là cơ sở, yếu tố tiền đề quan trọng để con người tạo nên những thành tích đáng nể, những cống hiến lớn lao, vĩ đại cho cộng đồng, đất nước, nhân loại.

– Vì đối diện với tài năng ta không chỉ được chiêm ngưỡng mà còn được mở rộng hiểu biết, học hỏi, nâng cao trình độ để hoàn thiện bản thân.

+ Vì sao phải quỳ gối tôn trọng lòng tốt ?

 – Vì lòng tốt là biểu hiện của tinh thần nhân văn, nhân đạo, yêu thương con người, biết vượt qua những ích kỉ cá nhân để dâng hiến, hi sinh cho người khác.

 – Vì lòng tốt góp phần đem lại hạnh phúc cho người khác, đem lại những điều tốt đẹp cho cộng đồng, xã hội.

 – Vì lòng tốt có sức mạnh cảm hóa con người, khiến cho con người trở nên nhân văn, nhân ái hơn.

♦ Bình luận :

+ Câu nói của Huy–gô rất chí lí, dễ giành được sự đồng tình của nhiều người. Nhất là khi câu nói ấy là của một văn hào – người hội tụ cả tài năng và lòng tốt. Tác phẩm Những người khốn khổ thể hiện rất rõ điều này.

+ Trân trọng tài năng và lòng tốt là cần thiết nhưng không nên tuyệt đối hóa các yếu tố này vì con người vẫn còn nhiều phẩm chất khác cần được coi trọng. Chẳng hạn : sự trung thực, lòng tự trọng, ý chí, nghị lực…

+ Cần xác lập mối quan hệ giữa tài năng và lòng tốt vì như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói : “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó”.

  [3] Kết bài

 – Khẳng định sự cần thiết phải coi trọng những vẻ đẹp phẩm giá của con người.

 – Cần ra sức tu dưỡng, rèn luyện để nâng cao phẩm chất, hoàn thiện bản thân, cả về tài và đức.

2. Đề luyện

Người ta trở nên vĩ đại chưa phải vì có lòng tốt mà chủ yếu vì có tài năng. Anh (chị) nghĩ gì về ý kiến này. Hãy viết một bài văn không quá 600 chữ trình bày quan điểm của anh (chị)

♦ Phân tích và bình luận

  – Vì sao người ta trở nên vĩ đại chưa phải vì có lòng tốt ?

  + Vì đấy là khi lòng tốt không trong sáng, lòng tốt không tự nguyện, lòng tốt có ý đồ, có đòi hỏi, đền bù.

  + Vì đấy là khi lòng tốt nhỏ bé, hạn hẹp.

  + Vì đấy là khi lòng tốt đặt nhầm chỗ.

– Con người cũng có thể trở nên vĩ đại nhờ lòng tốt. Vì lòng tốt chẳng những góp phần đem lại hạnh phúc cho người khác, đem lại những điều tốt đẹp cho cộng đồng, xã hội mà còn có sức mạnh cảm hóa con người, khiến cho con người nhân văn, nhân ái hơn. Khổng Tử đã dạy: “Có lòng nhân là người vậy” (Nhân giả, nhân dã). Đức Phật khẳng định : “Tất cả chúng sinh đều có Phật tánh”. Nếu chúng ta biết sử dụng lòng tốt, khai thác nó, thể hiện nó thì chúng ta sẽ biến cuộc đời chúng ta và những người, những vật chung quanh thành một môi trường hạnh phúc an vui.

– Vì sao Người ta trở nên vĩ đại nhờ có tài năng ?

+ Vì tài năng là biểu hiện cao của khả năng trí tuệ hay thể chất mà không phải ai cũng có. Chỉ một bộ phận nhỏ con người trong xã hội là có được tài năng. Tài năng là vẻ đẹp quý hiếm của đời sống con người.

+ Vì tài năng là cơ sở, yếu tố tiền đề quan trọng để con người tạo nên những thành tích đáng nể, những cống hiến lớn lao, vĩ đại cho cộng đồng, đất nước, nhân loại.

  + Vì đối diện với tài năng ta không chỉ được chiêm ngưỡng mà còn được mở rộng hiểu biết, học hỏi, nâng cao trình độ để hoàn thiện bản thân.

– Nhưng “có tài mà không có đức” thì có thể “là người vô dụng” (HCM), thậm chí còn là kẻ bị xã hội lên án vì cái tài ấy được dùng để mưu đồ những việc xấu xa hoặc gây ra những tội ác man rợ cho con người. Hit-le là một ví dụ. Chẳng phải ngẫu nhiên, trước khi chết nhà bác học Nô-ben đã dành hầu hết tài sản của mình (94%) để thành lập các giải thưởng trong đó có giải No-ben Hòa bình vì ông nghĩ rằng : rất có thể những phát minh của ông (nhất là thuốc nổ) sẽ bị kẻ xấu lợi dụng.

♦ Kết luận

Có một thứ mà khi càng cho đi thì càng có thêm nhiều, đó là lòng tốt. Có một loại năng lượng nào càng sử dụng, thậm chí càng xài phí thì càng có nhiều thêm, đó là lòng tốt. Một năng lượng có thể biến cải tâm hồn con người – điều mà tất cả những năng lượng vật chất khác không thể nào làm được – biến thế giới này thành một thế giới đáng sống, biến con người thành những nhân cách muốn được sống cùng, đó là lòng tốt. Đây là một cuộc cách mạng không đòi hỏi gì (vũ khí, nguồn vốn tư bản, nguồn vốn tri thức…), nó chỉ nằm nơi quyết định và hành động của mỗi chúng ta.

=> Xem bài Văn tham khảo tại đây và 12 bài học về tài năng và lòng tốt tại đây