Soạn bài online – Ngữ văn 12
Phân tích Ông Già và Biển Cả
1/ Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác tác phẩm “Ông già và biển cả” của Hê-inh-uê:
– “ Ông già và biển cả” được Hê-minh-uê sáng tác năm 1952, sau gần 10 năm ông sống ở Cu-ba. Trước khi được in thành sách, truyện đã được đăng trên tạp chí “Đời sống” của nước Mỹ.
2/ Cốt truyện và ý nghĩa văn bản :
a/Tóm tắt tác phẩm Ông già và biển cả:
– Suốt tám mươi tư ngày liền, ông già Xan-ti-a-gô không kiếm được con cá nào. Mọi người dân trong làng chài ấy xem lão đã “đi đứt” vì gặp vận rủi. Vào ngày thứ tám mươi lăm, ông lão chèo thuyền ra khơi trước khi trời sáng. Lần này lão đi thật xa.
– Thế rồi, một con cá lớn tính khí kì quặc mắc mồi. Đây là một con cá kiếm khổng lồ mà ông hằng mong ước. Khi mặt trời mọc vào ngày thứ ba, con cá bắt đầu lượn vòng. Sau cuộc vật lộn cực kỳ căng thẳng và nguy hiểm, Xan-ti-a gô giết được con cá.
– Con cá dài hơn chiếc thuyền của lão. Lão nghĩ nó sẽ mang lại vận may cho mình. Nhưng lúc ông già quay vào bờ, từng đàn cá mập hung dữ đuổi theo rỉa thịt con cá kiếm. Ông lão phải đơn độc chiến đấu đến kiệt sức với lũ cá mập. Khi ông già mệt rã rời quay vào bờ thì con cá kiếm chỉ còn trơ lại bộ xương.
b/ Ý nghĩa của tác phẩm:
– Thông qua hình ảnh ông lão Xantiago quật cường và giàu ý chí, nghị lực trong cuộc chinh phục con cá kiếm và bầy cá mập, tác phẩm nói lên cuộc hành trình đơn độc, nhọc nhằn của con người vì một khát vọng lớn lao .
– Từ đó nhà văn gửi gắm thông điệp : Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, “con người có thể bị hủy diệt nhưng không thể bị đánh bại”.
3/Nội dung, ý nghĩa của đọan trích “ Xan –ti-a-gô và con cá kiếm”.
– Đoạn trích như một bức tranh tuyệt đẹp của con người trước biển cả : Hình ảnh ông lão đánh cá Xan-ti-a-go đơn độc nhưng dũng cảm săn đuổi và chinh phục được con cá Kiếm – một con cá lớn nhất trong cuộc đời đi biển của ông lão – đó chính là biểu tượng về vẻ đẹp của ước mơ và hành trình gian khổ của con người để biến ước mơ thành hiện thực.
– Từ đó thấy được ý chí, nghị lực của ông lão đánh cá trong cuộc chinh phục con cá kiếm cũng như chống chọi với sự dữ dội của biển khơi.
=> Ca ngợi con người luôn theo đuổi những khát vọng lớn lao. Tuy rằng có thể gặp thất bại nhưng sẽ không nao núng, vẫn tiếp tục chiến đấu để đem lại thành công.
4/ Sự thể hiện nguyên lý Tảng băng trôi trong đoạn trích “Xantiago và con cá kiếm”:
– Phần nổi: Miêu tả một cuộc săn bắt cá. Ông lão là người săn cá, cá kiếm là con mồi.
– Phần chìm: ( biểu tượng, ẩn dụ)
+ Nhân vật Xantiago như một biểu tượng về Con người lao động có khát vọng đẹp.Để đạt được ước mơ, lí tưởng, con người phải trải qua cuộc đọ sức quyết liệt ( Ông lão chiến thắng con cá là nhờ thạo nghề giàu kinh nghiệm, nghị lực phi thường, niềm tin vào khả năng chiến thắng,trí tuệ sáng suốt).
+Con cá kiếm là biểu tượng của ước mơ,lí tưởng mà mỗi con người theo đuổi trong cuộc đời.
+ Biển cả là khung cảnh kỳ vĩ tương ứng với môi trường lao động đầy thử thách của con người.
+Cuộc đi câu là hành trình theo đuổi một khát vọng to lớn vượt ra ngoài giới hạn của con người.
-> Trong mọi hoàn cảnh và điều kiện ta nhận thấy “con người chỉ có thể bị hủy diệt chứ không bị đánh bại”.
5/ Hình ảnh con cá kiếm trước và sau khi ông lão chiếm được nó. Điều này gợi lên suy nghĩ gì? Vì sao có thể coi con cá kiếm như một biểu tượng?
+ Khi chưa bị chế ngự: nó có vẻ đẹp kì vĩ, kiêu hùng -> Biểu tượng cho ước mơ, lí tưởng mà mỗi người thường đeo đuổi trong cuộc đời.
+ Khi bị chế ngự: nó mất đi vẻ đẹp mơ hồ, lung linh, trở nên cụ thể, hiện thực -> Biểu tượng cho ước mơ đã trở thành hiện thực, không còn khó nắm bắt hoặc xa vời, cho thấy con người luôn theo đuổi những ước mơ chân chính.
=> Con cá kiếm trở thành biểu tượng vì nó là: hiện thân của cái đẹp, cái cao thượng mà ông lão thật sự yêu quý, ngưỡng vọng. Cho nên ông lão không đơn thuần coi nó chỉ là một con mồi mà còn có thái độ, quan hệ đặc biệt đối với con cá, nâng nó lên thành ước mơ, thành người bạn , “ người anh em” .
6/Những câu văn trong đoạn trích “Xantiago và con cá kiếm” có nhiểu “khoảng trống” và lấp đầy vào đó suy nghĩ và lời văn của mình :
– “Ta đã di chuyển được nó”; “Ta đã di chuyển được nó rồi” -> Ông lão thật sự vui mừng, phấn khởi vì kết quả hành động của mình là đã di chuyển được con cá.
– “Con cá là vận may của ta” -> việc ta bắt được nó đã chứng minh rằng ta đã vượt qua được vận đen đã đeo bám.
