I – NỘI DUNG

HS nhắc lại kiến thức

GV chốt kiến thức cơ bản

1. Từ nhiều nghĩa: Có 2 nghĩa trở lên.

2. Hiện tượng chuyển nghĩa

– Nghĩa gốc: Ban đầu

– Nghĩa chuyển: suy ra.

II – LUYỆN TẬP

BT2 học sinh làm miệng cá nhân. Những HS khác nhận xét.

GV chốt đáp án

BT3 học sinh trao đổi nhóm đôi

Chỉ ra những hành động

BT4 học sinh trao đổi ý kiến với nhau.

HS trình bày ý kiến các bạn khác

Nhận xét, sửa chữa.

HS làm việc tập thể phần I.

Làm việc cá nhân phần II.

HS đọc từng câu, tìm hiểu ý nghĩa của từ trong câu, sau đó xem xét từ được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển.

Phần I: Bài tập SGK

Bài 2: (Trang 56 SGK)

– Lá ® lá phổi, lá lách.

– Quả ® quả tim, quả thận.

Bài 3:

– Chỉ sự vật chuyển thành chỉ hành động

           Hộp sơn  -> Sơn cửa

           Cái bào  ->  Bào gỗ

           Cân muối  ->  Muối dưa

– Chỉ hành động chuyển thành chỉ đơn vị

           Đang bó lúa -> gánh ba bó lúa

           Cuộn bức tranh -> ba cuộn giấy

           Nắm cơm -> cơm nắm.

Bài 4:

a) Tác giả nêu hai nghĩa của từ bụng. Còn thiếu một nghĩa nửa "phần phình to ở giữa một số sự vật" (bụng chân).

b) Nghĩa của các trường hợp sử dụng từ bụng

Ấm bụng   : nghĩa 1

Tốt bụng   : nghĩa 2

Bụng chân: nghĩa 3

Phần II: BT bổ sung

Bài 1: Tìm một số nghĩa chuyển của từ nhà, đi ăn, đặt câu.

a) Từ nhà

– Nơi ở, sinh hoạt của con người ® Nghĩa chính

– Người vợ, người chồng ® Nghĩa chuyển

b) Đi

– Di chuyển từ nơi này sang nơi khác với tốc độ bình thường -> Nghĩa chính.

– Không còn nữa.

c) Ăn

– Quá trình chuyển hoá thức ăn vào cơ thể.

– Được lợi một cái gì đó.

Bài 2: Xác định và giải thích nghĩa gốc, nghĩa chuyển của các từ mũi trong những câu sau:

a)            Trùng trục như con bò thui

     Chín mắt, chín mũi, chín đuôi, chín đầu.

b) Mũi thuyền ta đó mũi Cà Mau.

c) Quân ta chia làm hai mũi tấn công.