SOẠN BÀI LỜI TIỄN DẶN
(Trích Tiễn dặn người yêu – truyện thơ dân tộc Thái)
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
1. Về thể loại truyện thơ
Truyện thơ là những tác phẩm tự sự dân gian bằng thơ, giàu chất trữ tình, diễn tả tâm trạng và suy nghĩ của con người khi hạnh phúc lứa đôi và sự công bằng xã hội bị tước đoạt.
2. Truyện thơ Tiễn dặn người yêu
– Tiễn dặn người yêu (Xống chụ xon xao) là một truyện thơ nổi tiếng của dân tộc Thái có 1846 câu. Câu chuyện kể về sự trắc trở trong tình yêu và hôn nhân của đôi bạn tình người Thái. Hai người tuy làm bạn với nhau từ nhỏ. Lớn lên lại yêu thương gắn bó nhưng lại không lấy được nhau vì gia cảnh của bạn trai quá nghèo hèn. Chị bị cha mẹ gả cho một nhà giàu rồi tiếp tục Chị lại bị bán vào cửa quan. Cuối cùng tàn tạ, chị bị đem ra chợ bán. Lúc ấy đâu ngờ, Anh đã “mua” được chị với giá chỉ bằng một cuộn dong. Cuối cùng họ nhận ra nhau rồi về sống với nhau cho trọn lời ước cũ : “Không lấy được nhau mùa hạ, sẽ lấy nhau mùa đông. Không lấynhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi goá mụa về già”.
3. Đoạn trích Lời tiễn dặn
Lời tiễn dặn là đoạn trích miêu tả rất rõ tâm trạng của Anh trên đường tiễn Chị về nhà chồng và phải chứng kiến cảnh khi ở nhà chồng, Chị bị chính người chồng đánh đập.
II. ĐỌC HIỂU
1.Về nội dung
a. Phần 1: Tâm trạng của chàng trai (và gián tiếp là tâm trạng của cô gái qua sự mô tả của chàng trai) trên đường tiễn dặn
-Tâm trạng đầy mâu thuẫn nửa như buộc phải chấp nhận sự thật đau xót là cô gái đã có chồng, nửa như muốn níu kéo tình yêu, kéo dài giây phút được bên nhau
+Cách gọi: “người đẹp anh yêu”→t/ cảm trìu mến, yêu thương
+Ước mong: Nhủ đôi câu, dặn đôi lời
Kề vóc mảnh, “ủ lấy hương người”
-Lời tiễn dặn: Không lấy được nhau…góa bụa về già→lòng quyết tâm giữ trọn tình yêu giữa chàng trai với cô gái
*Câu 23,24: kết thúc phần 1, báo hiệu trước sự đoàn viên về sau của họ ngay vào lúc tưởng như bước sang “mùa đông” của cuộc đời. Đây là câu thơ vừa thực hiện chức năng trữ tình vừa thực hiện chức năng tự sự
b. Phần 2: Hành động và tâm trạng của chàng trai lúc cô gái đã về nhà chồng:
– Hành động:
vỗ về, an ủi cô gái lúc bị nhà chồng đánh đập, hắt hủi
làm thuốc cho cô gái uống
– tâm trạng
nỗi xót xa, niềm thương cảm mà chàng trai dành cho cô gái
ý chí mãnh liệt của chàng trai nhất quyết sẽ giành lại tình yêu để đoàn tụ cùng cô gái
hình ảnh ẩn dụ, so sánh, sử dụng những câu thơ đặt theo mô hình cấu trúc chung
2. Về nghệ thuật
– Sự kết hợp nghệ thuật trữ tình (mô tả cảm xúc, tâm trạng) với nghệ thuật tự sự (kể sự việc, hành động)
– Truyện thơ đã kế thừa truyền thống nghệ thuật của ca dao trữ tình sử dụng một cách nghệ thuật lời ăn tiếng nói của nhân dân
