Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ Lượm
Trong thời kì kháng chiến đã có biết bao tên tuổi thiếu niên anh dũng ngã xuống vì độc lập, tự do của dân tộc. Ngày nay mặc dù những hố bom chiến tranh đã lấp kín, không còn tiếng đạn bom, súng nổ, con người đang sống trong thời kì hoà bình. Song trong chúng ta không thể quên được hình ảnh những con người đã quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh… Trong văn học đã có rất nhiều tác phẩm ghi lại sự hi sinh anh dũng của họ. Bài thơ Lượm của Tố Hữu là một bài như thế.
Bài thơ Lượm in trong tập thơ ” Việt Bắc”. Bài thơ được viết bằng thể thơ bốn chữ, yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố trữ tình một cách hài hoà. Tác giả đã làm sống dậy trong tâm hồn tuổi thơ chúng ta hình ảnh một chú đội viên liên lạc nhỏ tuổi trong kháng chiến chống Pháp với hình dáng bé nhỏ, nhanh nhẹn, hồn nhiên và vô cùng dũng cảm trong khói lửa chiến tranh.
Mở đầu bài thơ, Tố Hữu nhắc lại một kỉ niệm trong những ngày đầu kháng chiến thật là đáng nhớ: ” Ngày Huế đổ máu“, ngày mà quê hương Huế đang bị giặc Pháp dày xéo dã man. Phố Hàng Bè là nơi hai chú cháu gặp nhau lần cuối cùng:
“Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè”
Khi ấy Lượm đã trở thành một người lính thực sự rất đáng yêu:
“Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca- lô đội lệch…”
Cái xắc đựng công văn giấy tờ, cái ca lô là hai thứ quân trang mà Lượm đã có, cũng với hai thứ ấy cho thấy Lượm thật sự là người lính đang tham gia chiến trường. Tác giả miêu tả đôi chân và cái đầu chú đội viên liên lạc thể hiện một con người nhanh nhẹn, hiếu động, hồn nhiên và tinh nghịch. Người đội viên liên lạc cần phải có ” Cái chân thoăn thoắt” ấy. Qua các từ láy tượng hình “ loắt choắt”, “xinh xinh”, “nghênh nghênh“. Tố Hữu đã tạo nêm những nét đẹp làm nổi bật cái thần bức chân dung tinh thần của chú Lượm.
Với Lượm được đi chiến đấu là “vui“, là “thích”. Chú là một thiếu niên
” Tuổi nhỏ chí cao“: ” Cháu đi liên lạc – Vui lắm chú à – Ở đồn Mang Cá – Thích hơn ở nhà!”. Hầu như ai cũng yêu, cũng quý cái cười của chú bé liên lạc: ” Cháu cười híp mí – Má đỏ bồ quân”. Lượm hồn nhiên, yêu đời. Lượm thật đáng yêu. Người đội viên liên lạc thành phố Huế anh hùng khác nào con chim chích nhỏ, hót ríu ran tung bay trong nắng đẹp ; nắng hồng bình minh của bầu trời tự do và cách mạng. Những câu thơ diễn tả sợ hồn nhiên của chú Lượm thật là hay, ” Mồm huýt sáo vang” thể hiện tinh thần lạc quan của Lượm, mặc dù đang trên đường hoạt động cách mạng gian khổ:
” Ca lô đội lệnh
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng “.
Phần hai bài thơ, tác giả nhắc lại chiến công của chú đội viên liên lạc với tất cả tấm lòng yêu thương, quý trọng, tự hào. Lượm xuất hiện trong một tình huống chiến đấu thật ác liệt:
” Chú đồng chí nhỏ
Bỏ thư vào bao
Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo”
Hai chữ “vụt qua” thể hiện quyết tâm chiến đấu, hành động nhanh nhẹn, quả cảm của người chiến sĩ, coi cái chết nhẹ tựa lông hồng. Nhiệm vụ chiến đấu là trên hết, trước hết. Mặt trận lúc này gian nguy lắm, nhưng vì nhiệm vụ chiến đấu nên Lượm không hề chần chừ trước gian nguy:
” Đạn bay vèo vèo
Thư đề thượng khẩn
Sợ chi hiểm nghèo”
Câu thơ “ Sợ chi hiểm nghèo” đã nêu bật chí quả cảm của Lượm, của những Kim Đồng, Lê Văn Tám, Phạm Ngọc Đa… mà tuổi thơ chúng ta vô cùng ngưỡng mộ.
Lượm đã hy sinh. Chú ngã xuống giữa chiến trường trong tư thế người anh hùng tuổi thiếu niên. Trong vần thơ có niềm thương của Tố Hữu:
” Bỗng loè chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi!”
Không những là niềm tiếc thương của tác giả mà tất cả chúng ta khi đọc được những vần thơ này cũng thấy đau đớn, xót xa trước sự hi sinh của người anh hùng nhỏ tuổi ấy.
Các chữ: ” nằm”, ” nắm chặt“, “ bay” vừa gợi tả lý tưởng chiến đấu cao đẹp vừa thể hiện sự hi sinh thanh thản của người anh hùng dám xả thân vì đất nước quê hương. Có đài tưởng niệm nào đẹp hơn vần thơ này:
” Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng”.
Phần cuối bài thơ, tác giả nhắc lại khổ thơ thứ hai và ba, người ta gọi đó là kết cấu “vòng tròn” nhằm khẳng định và ca ngợi anh hùng liệt sĩ Lượm bất tử, mặc dù đã hy sinh nhưng tên tuổi của Lượm vẫn sống mãi, sống theo dòng lịch sử.
” Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
…Nhảy trên đường vàng”…
Có một sự thay đổi nhỏ: chữ “cháu” được thay bằng chữ “chú“. Lượm đã trở thành người con yêu quý của đất nước quê hương.
” Lượm” là một bài thơ hay. Hình ảnh chú đội viên liên lạc yêu Tổ quốc quê hương ấy hơn nửa thế kỷ trước vẫn chói ngời trong tâm hồn, trong ký ức của người dân Việt Nam và chắc chắn rằng mãi mãi về sau những thế hệ con em Việt Nam sẽ vẫn còn ghi nhớ mãi.
Ngày nay đất nước ta đã được yên bình, chúng ta được sống trong bầu trời tự do của Tổ quốc, sống trong một thời đại không có khói lửa của chiến tranh nhưng thử hỏi rằng ai đã đem điều ấy cho ta? Chính là sự hi sinh anh dũng của của những con người đã xả thân vì nghĩa lớn, cũng như sự hi sinh anh dũng của những người như Lượm. Vì thế ta hãy ghi nhớ công lao to lớn của họ. Ta hãy học tập thật tốt, tham gia bảo vệ Tổ quốc, góp phần xây dựng đất nước, quê hương ngày một tươi đẹp hơn, phồn vinh hơn.
